Blog

Menisküs

Menisküs Ameliyatı, Menisküs Ağrısı, Menisküs Yırtığı, Menisküs Tedavisi ile ilgili hızlı ve etkili bir tedavi sürecine dahil olmak için Artro Klinik den destek alabilirsiniz.

Menisküs nedir ?

Menisküsler diz ekleminde yer alan C şeklinde kıkırdak benzeri yapılardır. Diz eklemini oluşturan iki ana kemik olan femur ve tibia arasında yer alırlar. Biri iç diğeri dış olmak üzere her dizde ikişer tane menisküs bulunur.

Menisküsler ne işe yarar ?

Vücudun en büyük ekleminde iki kemik arasında yerleşen menisküsler bir amortisör gibi görev yaparak eklem kıkırdağını anormal yüklenmelerden korurlar. Dize gelen yüklerin taşınması ve aktarılmasında çok önemlidirler. Ayrıca eklem yüzlerinin uyumluluğunu artırırlar ve eklem sıvısının eklem içi dolaşımına katkıda bulunurlar. Menisküsler olmadığında diz eklemine gelen yükler doğrudan eklem kıkırdağına binerek erken aşınmaya yani osteoartrite yol açarlar.

Menisküs yırtığı nasıl oluşur ?

Gençlerde ve ileri yaştaki bireylerde menisküs yırtığı oluş şekli farklıdır. Gençlerde, menisküsün yırtılması için çok ciddi bir travma gerekir. Bu genellikle sabit ayak üzerinde dönme hareketi sırasında oluşur. Futbol, basketbol, kayak gibi sporlarda oluşan yırtıklar buna örnektir. Yaş ilerledikçe menisküsler sağlamlık ve esnekliklerini kaybederek “dejenere” olurlar. Dejenere menisküslerin çok daha kolay yırtılabilirler. İleri yaştaki bireylerde basit bir çömelme veya halıya takılma ile menisküs yırtıkları oluşabilir.

Menisküs yırtılması belirtileri nelerdir ?

Menisküs yırtılması oluşurken hastalar genellikle ani bir ağrı batma ya da yırtılma hissederler. Yırtılan menisküsün hangisi olduğuna bağlı olarak ağrı dizin iç ya da dış kısmında daha belirgindir. Birkaç saat içinde dizin içinde sıvı veya kan toplanmasına bağlı olarak diz ekleminde şişlik ortaya çıkar. Bu şişlik genellikle bağ lezyonlarındaki gibi ileri düzeyde değildir. Genellikle yaralanan dizin üzerine basmak mümkündür ancak topallama vardır ve sporcular genellikle sporu bırakmak zorunda kalırlar. Bazen yırtılan menisküs parçası, diz eklemini oluşturan kemiklerin arasında sıkışarak diz hareketini engeller. Kilitli diz olarak bilinen bu durumda erken dönemde cerrahi tedavi yapılması gerekir. Kilitli dizlerde cerrahinin gecikmesi, hareket kısıtlılığı ve ağrıya rağmen dizi kullanma isteği kıkırdak yaralanmalarını beraberinde getirir. Menisküs yırtığı sonrası zaman geçtikçe dizdeki yaygın ağrı azalarak ilgili menisküsün üzerinde noktasal hale gelir. Ağrı özellikle ani dönüşlerde ve çömelme sırasında ortaya çıkar. Yırtık menisküs parçaları eklem yüzleri arasına girerek dizde takılma ve kilitlenme gibi belirtilere yol açabilir. Bu beraberinde daha önceden dizde olmayan kıtırtı benzeri seslere de yol açabilir.

Menisküs yaralanmalarında saha kenarında ilk yardım nasıl yapılmalıdır ?

Dizde ani dönme hareketi sonrası şiddetli ağrı olan her sporcuda menisküs yırtığı ve bağ yaralanması akla gelmelidir. Dize hemen buz uygulaması ve elastik bandaj sarılması, şişlik ve ağrıyı azaltacaktır. Sporcunun müsabakaya dönmesine izin verilmemelidir. Sporcu ilgili bacağın üzerine yük vermeden sahayı terk etmeli ve kesin tanı konana kadar koltuk değneği kullanmalıdır.

Menisküs yırtıklarına nasıl tanı konulur ?

İyi bir hikaye ve fizik muayene sonrasında menisküs yırtığı tanısı büyük ölçüde ortaya çıkar. Dizinizdeki aşınma-eskimenin miktarını değerlendirmek ve kemik yapılarda başka bir sorun olup olmadığını anlamak için doktorunuz röntgen grafileri isteyebilir. Menisküs yırtıklarının tanısını doğrulamak için son yıllarda en güvenilir yöntem diz ekleminin manyetik rezonans görüntülemesidir. MRG’nin menisküs yırtıklarını saptamadaki doğruluk oranı, usulüne uygun çekilir ve deneyimli ellerde değerlendirilirse % 95’in üzerindedir. Ancak tedaviye karar vermede tek belirleyici MRG değildir. Bazı olgularda yırtık olmadığı hale yırtık varmış gibi görüntü elde edilebilir (yalancı pozitif sonuç) ya da tam tersine yırtık olduğu halde MRG’de saptanamayabilir (yalancı negatif sonuç). Özellikle daha önceden menisküse yönelik cerrahi tedavi yapılmış ise hata payı çok artar ve daha ileri tanısal yöntemlere gerek olabilir. Bu nedenle tedavinize karar verirken doktorunuz sadece MRG bulgularını değil, sizin hikaye ve fizik muayene bulgularınızı da göz önüne alır. Bazı hallerde bu tanı yöntemlerinin hepsi yetersiz kalabilir. Bu durumda artroskopi ile tanı doğrulanır.

Menisküs yırtıklarında tedavi seçenekleri nelerdir ?

Gençlerde menisküs yırtıklarının tedavisi çoğunlukla cerrahidir. Çok nadir görülen ve tam kat olmayan bazı küçük yırtıklar dışında menisküslerin kendiliğinden iyileşme yeteneği yoktur. Belirgin yakınmaları olan hastalarda cerrahi müdahale ile menisküs yırtığı onarılmaya çalışılır, eğer yırtık onarıma uygun değilse yırtık olan kısım çıkartılır. İleri yaştaki hastalarda menisküs yırtıklarına genellikle dizde artroz (aşınma, yıpranma, kireçlenme) eşlik eder. Bu durumda sadece menisküs yırtığına müdahale etmek sorunu tam olarak çözmeyebilir. Bu durumda hastaya en uygun tedavi doktorunuz tarafından size anlatılır.

Menisküs cerrahisinin hedefleri nelerdir ?

Menisküs yaralanması olan bireylerde amaç, kişinin menisküs dokusunu mümkün olduğunca korumaktır. Ameliyat sonrası dönemde kişinin ağrı, takılma kilitlenme şikayetlerini ortadan kaldırmak ve ileriki yıllarda dizde oluşabilecek aşınma ve yıpranmanın önüne geçmektir. Cerrahinin başka bir amacı sporcuları, yaralanma öncesinde bulundukları spor seviyesine geri döndürmektir.

Menisküs onarımı nasıl yapılır ?

Dizin uzun dönem sağlığı için çok önemli olan görevlerini yerine getirmeleri için menisküs yırtıklarında ilk seçenek onarımdır. Menisküslerin damarlanma özellikleri nedeniyle iyileşme yetenekleri çok yüksek değildir ve menisküs yırtıklarının kabaca beşte biri tamire uygundur. Menisküs tamiri günümüzde artroskopik cerrahi ile yapılmaktadır. Doktorunuz yırtığın tamire uygun olduğuna karar verdikten sonra özel kanüllerden yerleştirilen uzun iğneler ile menisküs yırtığınızı onarabilir. Yırtık boyunca 3-4 mm arayla menisküsün hem üst hem alt yüzünden dikişler atılır. Dikişlerin eklem dışına çıkartılıp bağlandığı yerde ilave küçük bir kesi yapılmasına gerek vardır. Doktorunuz bazı durumlarda menisküs tamiri için geliştirilmiş olan özel oklar, çapalar veya vidaları kullanmayı tercih edebilir. Bu durumda dizinizde ilave bir cerrahi kesiye gerek olmayacaktır.

Yapılan tamirin sağlamlığı ve eklem içinde yapılan başka girişimler (ör. Çapraz bağ cerrahisi) olup olmadığına göre ameliyat sonrası dönemde birkaç hafta koltuk değneği kullanmanız ve çömelmekten kaçınmanız gerekli olabilir. Spora dönüş 6 hafta ile 6 ay arasında değişen sürelerde olabilir. Menisküs onarımının başarı oranları yırtığın tipi ve yapılan cerrahinin şekline göre değişmekle birlikte % 70 ile 95 arasındadır. Yapılan tamire rağmen menisküs iyileşmeyebilir veya tekrar yırtılabilir. Başka bir deyişle, menisküs tamiri yapılan hastaların % 5-30’unda ikinci bir cerrahi gerekli olabilir. Başarısızlık oranı yüksek gibi görünmekle birlikte, menisküsler olmadığında dizde meydana gelecek aşınma göz önüne alındığında bu risk kabul edilebilir düzeydedir. Yapılan tamir başarısızlıkla sonuçlanırsa basit bir ameliyatla yırtık olan menisküs parçası çıkartılabilir.

Menisektomi nedir ?

Doktorunuz, menisküs yırtığınızın onarıma uygun olmadığına karar verirse, yırtık olan menisküs parçası çıkartılır. Bu işleme menisektomi adı verilir. Bu işlem sırasında sadece yırtık olan kısım çıkartılarak menisküsün geriye kalan sağlam kısmı korunmaya çalışılır. Ne kadar çok menisküs dokusu korunabilirse dizin uzun dönem sağlığı için o kadar iyi olur. Zira korunan menisküs dokusu kısmen de olsa yük taşımaya devam eder. Ameliyat sonrasında ciddi bir rehabilitasyon programına gerek yoktur. Sıklıkla evde yapılan egzersizler sonrası birkaç gün yada hafta içinde normal yaşam ve spora dönmek mümkündür.

Menisküs Ameliyatı nın basamakları nelerdir ?

Artroskopik portallar açılır, diz içi artroskopik muayene yapılır. Menisküs yaralanmasının şekline göre menisküsün dikilmesi veya menisektomi planlanır ve uygulanır. Ameliyat 15 dakika ile 45 dakika arası sürebilir.Menisküs dikilirken kullanılan dikiş materyallerinin hastaya herhangi bir zararı yoktur.

Menisküs ameliyatı sonrası karşılaşılabiecek başlıca komplikasyonlar nelerdir ?

Derin ven trombozu : Bacaktaki derin toplar damarlarda tıkanıklık oluşmasıdır. Alt ekstremiteyle ilgili her ameliyattan sonra görülme riski vardır, uzamış cerrahi, genetik yatkınlık ve ileri yaş riski arttırır. Bu riski en aza indirmek için ameliyat sonrasında her hastada risk durumuna göre kısa yada uzun süreli kan sulandırıcı dediğimiz antikoagülan ilaçlar kullanılır, antikoagülan çoraplar giydirilir ve erken mobilizasyon uygulanır.

Enfeksiyon: Artroskopik vakalarda enfeksiyon çok nadir olsada görülebilir. Tüm açık cerrahilerde olduğu gibi bu ameliyatlarda da steriliteye çok dikkat etmek gerekir. Yine enfeksiyon riskini en aza indirmek için antibiyotik profilaksisi kullanılmalıdır. Hekimin uygun görmesi halinde ameliyat sonrasında da kısa bir dönem antibiyotik kullanılabilir.

Eklem Sertliği: Artroskopik vakalardan sonra eklem sertliği gelişme riski çok azdır. Bu riski daha da azaltmak için ameliayat sonrasında erken hareket başlanır.

Menisküs yeniden yırtığı: Dikilen menisküsün yırtığın lokalizasyonuna göre değişen oranlarda %5-30 oranında iyileşmeme riski mevcuttur. İyileşmeyen menisküs küçük zorlamalarla veya dikiş materyallerinin etkisi kaybolduğunda tekrar yerinden ayrılarak şikayetlere sebep olur. Bu durumda artroskopik olarak menisküsün ayrılan parçası alınır.

Sizde Artro Klinik ayrıcalıklarından faydalanmak, tedaviniz ile ilgili destek almak için bizimle iletişime geçebilirsiniz.

Adem Aydın

Doç Dr. Adem Aydın kendi muayenehanesinde sağlık hizmeti vermektedir. Kocaeli Üniversitesi Tıp Fakültesi'nde Ortopedi ve Travmatoloji üzerine ihtisas yapmıştır.